Σύναξη Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστή

Σήμερα γιορτάζει η Εκκλησία μας τη Σύναξη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και Βαπτιστή, δηλαδή της υπέροχης αυτής προσωπικότητας που μία ημέρα νωρίτερα, των Αγίων Θεοφανίων, βαπτίζει τον Δεσπότη Χριστό στον Ιορδάνη ποταμό. Οι "Συνάξεις" γιορτάζονται την επόμενη ημέρα Δεσποτικών ή Θεομητορικών γιορτών. Η Εκκλησία καλεί τους πιστούς σε λατρευτική σύναξη για να αποδώσουν την πρέπουσα τιμή στο δεύτερο πρόσωπο που (συμ)πρωταγωνιστεί με τον Δεσπότη Χριστό ή αντίστοιχα με τη Θεομήτορα σε κάθε σπουδαίο γεγονός του Σχεδίου της Θείας Οικονομίας . Για παράδειγμα στις 26 Δεκεμβρίου (την επόμενη ημέρα της Δεσποτικής γιορτής των Χριστουγέννων) γιορτάζουμε τη Σύναξη της Υπεραγίας Θεοτόκου, ενώ στις 26 Μαρτίου (την επόμενη ημέρα της Θεομητορικής γιορτής του Ευαγγελισμού) γιορτάζουμε τη Σύναξη του Αρχαγγέλου Γαβριήλ.

Ο Άγιος Ιωάννης ο επονομαζόμενος Πρόδρομος και Βαπτιστής, τοποθετείται στη χορεία των Αγίων αμέσως μετά την Παναγία. Ασκητικότατος και εγκρατέστατος, ζώντας εν ερημία, με απόλυτη αφοσίωση στην προδρομική του αποστολή, αποτελεί το πρότυπο του αγγελικού βίου τόσο για όλους τους Μοναχούς, όσο και για κάθε πιστό Χριστιανό. Με το κήρυγμά του καλεί τους Ισραηλίτες σε μετάνοια και προφητεύει την άφιξη της Βασιλείας των Ουρανών προετοιμάζοντας το δρόμο του Χριστού, Τον οποίο και αξιώνεται να βαπτίσει στον Ιορδάνη ποταμό. Ο έλεγχος της εξουσίας (του Ηρώδη) και το μαρτυρικό του τέλος, στοιχεία που συναντάμε σε κάθε μεγάλο προφήτη της Παλαιάς Διαθήκης, επισφραγίζουν άλλωστε την προφητική του ιδιότητα. Ο ίδιος ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός μάλιστα τον παρομοιάζει με τον προφήτη Ηλία, ενώ σε άλλο σημείο αναφέρει χαρακτηριστικά γι' αυτόν ότι "μάνα δεν γέννησε προφήτη πιο μεγάλο από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή".

Για την ακρίβεια, ο Ευαγγελιστής Λουκάς αναφέρει τα εξής (Λκ 7, 24-30):

24 Ἀπελθόντων δὲ τῶν μαθητῶν Ἰωάννου ἤρξατο λέγειν πρὸς τοὺς ὄχλους περὶ Ἰωάννου· τί ἐξεληλύθατε εἰς τὴν ἔρημον θεάσασθαι; κάλαμον ὑπὸ ἀνέμου σαλευόμενον;

25 Ἀλλὰ τί ἐξεληλύθατε ἰδεῖν; Ἄνθρωπον ἐν μαλακοῖς ἱματίοις ἠμφιεσμένον; Ἰδοὺ οἱ ἐν ἱματισμῷ ἐνδόξῳ καὶ τρυφῇ ὑπάρχοντες ἐν τοῖς βασιλείοις εἰσίν.

26 Ἀλλὰ τί ἐξεληλύθατε ἰδεῖν; Προφήτην; Ναὶ λέγω ὑμῖν, καὶ περισσότερον προφήτου.

27 Οὗτός ἐστι περὶ οὗ γέγραπται, ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου·

28 λέγω γὰρ ὑμῖν, μείζων ἐν γεννητοῖς γυναικῶν προφήτης Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ οὐδείς ἐστιν· ὁ δὲ μικρότερος ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ μείζων αὐτοῦ ἐστι.

29 Καὶ πᾶς ὁ λαὸς ἀκούσας καὶ οἱ τελῶναι ἐδικαίωσαν τὸν Θεόν, βαπτισθέντες τὸ βάπτισμα Ἰωάννου·

30 οἱ δὲ Φαρισαῖοι καὶ οἱ νομικοὶ τὴν βουλὴν τοῦ Θεοῦ ἠθέτησαν εἰς ἑαυτούς, μὴ βαπτισθέντες ὑπ᾿ αὐτοῦ.

Να και τι αναφέρει για την γιορτή ο Ορθόδοξος Συναξαριστής:

Σύναξη του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου και Βαπτιστού

Τύπος εορτής: Σταθερή.

Εορτάζει στις 7 Ιανουαρίου εκάστου έτους.

Ἐμὴ σε γλῶσσα Κήρυξ πῶς ἂν αἰνέσῃ,

Ὃν γλῶσσα Χριστοῦ γηγενῶν μείζω λέγει;

Μνήμη ἐβδομάτη Προδρόμου λάχεν αἰδοίοιο. 

Βιογραφία

Την επομένη ημέρα των Θεοφανίων καθιερώθηκε να εορτάζουμε, τη μνήμη του πανίερου προφήτη Ιωάννη Προδρόμου. Ο Ιωάννης ήταν γιος του ιερέα Ζαχαρία και της Ελισάβετ. Μέχρι τα τριάντα του χρόνια, ζει ασκητική ζωή στην έρημο της Ιουδαίας, αφιερωμένη ολοκληρωτικά στην προσευχή, τη μελέτη και την πνευματική και ηθική τελειοποίηση. Το ρούχο του ήταν από τρίχες καμήλας, στη μέση του είχε δερμάτινη ζώνη και την τροφή του αποτελούσαν ακρίδες και άγριο μέλι. Με μορφή ηλιοκαμένη, σοβαρός, αξιοπρεπής και δυναμικός, ο Ιωάννης φανέρωνε αμέσως φυσιογνωμία έκτακτη και υπέροχη. Είχε όλα τα προσόντα μεγάλου και επιβλητικού κήρυκα του θείου λόγου. Έτσι, με μεγάλη χάρη κήρυττε «τα πλήθη». Κατακεραύνωνε και χτυπούσε σκληρά τη φαρισαϊκή αλαζονική έπαρση, που κάτω από το εξωτερικό ένδυμα της ψευτοαγιότητας έκρυβε τις πιο αηδιαστικές πληγές ψυχικής σκληρότητας και ακαθαρσίας. Γενικά, η διδασκαλία του συνοψίζεται στη χαρακτηριστική φράση του: «Μετανοείτε· ήγγικε γαρ ή βασιλεία των ουρανών», προετοιμάζοντας, έτσι, το δρόμο του Κυρίου μας Ιησού Χριστού για το σωτήριο έργο Του. Όταν ο Χριστός άρχισε τη δημόσια δράση του, ο κόσμος άφηνε σιγά-σιγά τον Ιωάννη και ακολουθούσε Αυτόν. Η αντιστροφή αύτη, βέβαια, θα προκαλούσε μεγάλη πίκρα και θα γεννούσε αγκάθια ζήλειας και φθόνου σ' έναν, εκτός χριστιανικού πνεύματος, διδάσκαλο ή φιλόσοφο. Αντίθετα, στον Ιωάννη προκάλεσε μεγάλη χαρά και ευφροσύνη. Η γιορτή αυτή του Ιωάννου του Προδρόμου, για τον όποιο ο Κύριος είπε ότι κανείς άνθρωπος δε στάθηκε μεγαλύτερος του, καθιερώθηκε τον 5ο μ.Χ. αιώνα.

Επίσης, σήμερα εορτάζουμε και το γεγονός της μεταφοράς στην Κωνσταντινούπολη της τιμίας Χειρός του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που έγινε κατά τον ακόλουθο τρόπο: Όταν ο Ευαγγελιστής Λουκάς πήγε στην πόλη Σεβαστή, όπου τάφηκε ο Πρόδρομος, παρέλαβε από τον τάφο του το δεξί του χέρι, το μετέφερε στην Αντιόχεια, όπου χάριτι Θεού επιτελούσε πολλά θαύματα. Από την Αντιόχεια, το Ιερό χέρι, μετακομίστηκε στην Κωνσταντινούπολη το 957, από τον διάκονο Ιώβ. Εκεί ο φιλόχριστος αυτοκράτορας, αφού την ασπάστηκε με πολύ σεβασμό, την τοποθέτησε στα βασιλικά ανάκτορα. Η σύναξη των πιστών, σε ανάμνηση του γεγονότος της μετακομιδής της τιμίας Χείρας του Προδρόμου στην Κωνσταντινούπολη, ετελείτο στην περιοχή του Φορακίου (ή Σφωρακίου).

Επίσης, σήμερα εορτάζουμε και το Θαύμα του Προδρόμου στη Χίο κατά των Αγαρηνών. 

Ἀπολυτίκιον (Κατέβασμα)

Ἦχος β’.

Μνήμη δικαίου μετ᾽ ἐγκωμίων· σοί δέ ἀρκέσει ἡ μαρτυρία τοῦ Κυρίου Πρόδρομε· ἀνεδείχθης γάρ ὄντως καί Προφητῶν σεβασμιώτερος, ὅτι καί ἐν ῥείθροις βαπτίσαι κατηξιώθης τόν κηρυττόμενον· ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καί τοῖς ἐν ᾅδῃ, Θεόν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τόν αἴροντα τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καί παρέχοντα ἡμῖν τό μέγα ἔλεος.

Κοντάκιον

Ἦχος πλάγιος β’.

Τήν σωματικήν σου παρουσίαν δεδοικώς ὁ Ἰορδάνης, φόβῳ ἀπεστρέφετο· τήν προφητικήν δέ λειτουργίαν ἐκπληρῶν ὁ Ἰωάννης, τρόμῳ ὑπεστέλλετο· τῶν Ἀγγέλων αἱ τάξεις ἐξεπλήττοντο, ὁρῶσαί σε ἐν ῥείθροις σαρκί βαπτιζόμενον· καί πάντες οἱ ἐν τῷ σκότει κατηυγάζοντο, ἀνυμνοῦντες σέ τόν φανέντα, καί φωτίσαντα τά πάντα.

Μεγαλυνάριον

Χειρί σου βαπτίσας, ὦ Βαπτιστά, τὸν διὰ θαλάσσης, ἀγαγόντα τὸν Ἰσραήλ, Προφητῶν ἁπάντων, ὑπέρτερος ἐδείχθης· διὸ ἀνευφημοῦμεν τὴν θείαν χάριν σου.

Χρόνια πολλά σε όλους τους εορτάζοντες και σ' όλες τις εορτάζουσες! Ας είναι βοήθειά μας ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος!