Παρασκευή 15 Νοεμβρίου 2019

Η νηστεία της Σαρακοστής των Χριστουγέννων

Ξεκινά σήμερα, 15 Νοεμβρίου, η Σαρακοστή των Χριστουγέννων. Κάνοντας μία προσπάθεια να ενημερωθεί κανείς διαδικτυακά σχετικά με τη διατεταγμένη νηστεία της Ορθόδοξης Εκκλησίας για την περίοδο αυτή, θα ανακαλύψει γρήγορα μία πληθώρα δημοσιεύσεων που αναφέρονται στο θέμα. Η δυσκολία έγκειται στο να εντοπίσει ανάμεσα τους αυτές που διακρίνονται για την ορθότητα όσων αναφέρουν, καθώς δεν είναι λίγες οι δημοσιεύσεις που καταργούν αρκετές από τις ημέρες κατάλυσης της νηστείας -είτε λόγω άκριτης αναπαραγωγής λανθασμένων στοιχείων, είτε ίσως λόγω αυστηρότητας των ίδιων των συντακτών τους, είτε πιθανόν λόγω επιρροής από παλιές προφορικές τοπικές, εθιμικές ή  μοναστικές παραδόσεις.
Στο άρθρο αυτό επιχειρείται να ξεκαθαριστεί το συγκεκριμένο θέμα και να δοθεί όσο το δυνατόν πιο ορθή πληροφόρηση σχετικά με τις ημέρες της Σαρακοστής των Χριστουγέννων για τις οποίες ορίζεται από τους Άγιους Πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας είτε αλάδωτη νηστεία, είτε κατάλυση οίνου και ελαίου, είτε κατάλυση ιχθύος, καθώς κατάλυση αυγών και γαλακτοκομικών δεν έχουμε καμία ημέρα της Σαρακοστής των Χριστουγέννων. Για όσους δεν έχουν τον χρόνο να διαβάσουν αναλυτικά το άρθρο, έχω δημιουργήσει στο τέλος έναν εύχρηστο πίνακα αναφοράς με όλες τις ημέρες νηστείας και τις διάφορες κατηγορίες κατάλυσής της για φέτος.

Περί νηστείας
Είναι απαραίτητο, πριν περάσουμε στον πίνακα με τις ημέρες νηστείας και τις ημέρες κατάλυσης της νηστείας κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής των Χριστουγέννων, να δώσουμε κάποιες γενικές πληροφορίες περί νηστείας. Καταρχάς η λέξη "νηστεύω" στην κυριολεξία της σημαίνει "δεν τρώω" και επομένως η νηστεία συνδέεται εννοιολογικά με την ασιτία. Ο όρος "νηστεία" δεν συναντάται μόνο στις διάφορες θρησκείες, αλλά και στην ιατρική επιστήμη. Αυτό καταδεικνύει και την σημαντικότητα της νηστείας ως θεραπευτικό μέσο τόσο για τις διάφορες σωματικές παθήσεις, όσο και για τα πάθη της ψυχής.

Πάθη και αρετές
Στη θεολογική γλώσσα ο όρος "πάθη της ψυχής" αναφέρεται στις αρνητικές ψυχικές δυνάμεις (όπως ο φθόνος, η μνησικακία, η φιλαργυρία, η γαστριμαργία, η φιλαρχία, η αργολογία κ.α.) που ωθούν τον άνθρωπο μακριά από το Θεό και του στερούν την προοπτική της σωτηρίας. Η νηστεία, λοιπόν, αποτελεί για τους Πατέρες της Ορθόδοξης Εκκλησίας ένα από τα πιο σημαντικά πνευματικά όπλα που διαθέτει ο πιστός στην προσπάθειά του όχι απλώς να μην παρασυρθεί από τη φθοροποιό δύναμη των παθών αλλά και να αρχίσει να ασκεί τις αρετές (όπως η αγάπη, η αγαθοσύνη, η πίστη, η πραότητα, η ταπείνωση, η εγκράτεια, η ελεημοσύνη κ.α.). Αυτός άλλωστε είναι και ο σκοπός της νηστείας, να μας κάνει ενάρετους ανθρώπους ώστε να φτάσουμε στο "καθ' ομοίωσιν" με τον κατά πάντα αγαθό Θεό. Αποτελεί επίσης όμως η νηστεία για τους Πατέρες και το θεραπευτικό μέσο για να επανακτήσει ο πιστός την κυριαρχία του πάνω στα πάθη ακόμη κι αν συμβεί κάποια στιγμή να παρασυρθεί από αυτά, ώστε να καταφέρει να επιστρέψει σύντομα και με ασφάλεια στην οδό της μετανοίας και τελικά στο δρόμο της σωτηρίας, της ένωσης με το Θεό.

Βάσανο ή βάλσαμο;
Οι διατεταγμένες νηστείες της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επομένως, σκοπό έχουν να βοηθήσουν τελικά τους πιστούς στην άσκηση των αρετών και στην πορεία τους προς τη Θέωση. Δεν έχουν θεσπιστεί ούτε για να τους βασανίζουν, ούτε για να τους τιμωρούν, ούτε για να τους απογοητεύουν, όπως ίσως κάποιοι να νομίζουν. Η νηστεία δεν είναι βάσανο, αλλά βάλσαμο. Αποτελεί ουσιαστικά ένα σωτηριώδες δώρο της Εκκλησίας προς τον άνθρωπο, ένα δώρο του ίδιου του Χριστού. Όπως συμβαίνει με όλα τα δώρα, όμως, έτσι και με το δώρο της νηστείας όποιος θέλει το δέχεται και το χαίρεται, όποιος δεν θέλει το αφήνει παράμερα και το κρατά σε αχρηστία. 

Οι κατηγορίες κατάλυσης της νηστείας
Το πνεύμα αυτό της φιλανθρωπίας με το οποίο αποφάσισαν οι Άγιοι Πατέρες τα σχετικά με τις νηστείες της Εκκλησίας μας γίνεται φανερό κι από το γεγονός ότι εκτός από τις ημέρες αλάδωτης νηστείας, οι Άγιοι Πατέρες θέσπισαν και ημέρες κατά τις οποίες ο πιστός επιτρέπεται να καταλύσει την αυστηρή αυτή νηστεία. Αυτές οι ημέρες κατάλυσης ιεραρχούνται σε τέσσερις κατηγορίες: 

1η :  κατάλυση εις πάντα

2η :  κατάλυση αυγών και γαλακτοκομικών προϊόντων

3η :  κατάλυση ιχθύος

4η :  κατάλυση οίνου και ελαίου

Η κατάλυση τροφών μίας κατηγορίας σημαίνει κατάλυση τροφών και όλων των κατώτερων αυτής κατηγοριών. Όταν δηλαδή έχουμε κατάλυση ιχθύος εννοείται ότι έχουμε και κατάλυση οίνου και ελαίου, ενώ όταν έχουμε κατάλυση αυγών και γαλακτοκομικών εννοείται ότι έχουμε επίσης κατάλυση ιχθύος, οίνου και ελαίου. Η κατάλυση "εις πάντα" σημαίνει τέλος κατάλυση κρέατος αλλά και όλων των άλλων τροφών που καταλύουμε στις κατώτερες κατηγορίες: αυγών και γαλακτοκομικών, ψαριών, κρασιού και λαδιού. 

Νηστειοδρόμιο της Σαρακοστής των Χριστουγέννων
Από τη 15η Νοεμβρίου που αρχίζει η νηστεία μέχρι και τη 17η Δεκεμβρίου που συμπληρώνονται οι πρώτες 33 ημέρες της Σαρακοστής των Χριστουγέννων, επιτρέπεται η κατάλυση ιχθύος όλες τις ημέρες εκτός από τις Τετάρτες και τις Παρασκευές οπότε και τηρείται αλάδωτη νηστεία. Την τελευταία εβδομάδα της Σαρακοστής των Χριστουγέννων όμως, δηλαδή από 18 έως και 24 Δεκεμβρίου, παύει η κατάλυση ιχθύος και επιτρέπεται μόνο η κατάλυση οίνου και ελαίου. Αυτό ισχύει για όλες τις ημέρες πλην πάλι από τις Τετάρτες και τις Παρασκευές που είναι ημέρες αλάδωτης νηστείας.

Άλλες ημέρες κατάλυσης της νηστείας
Για τις Τετάρτες και τις Παρασκευές της Σαρακοστής των Χριστουγέννων, δηλαδή από 15/11 έως και 24/12, υπάρχουν και κάποιες ειδικότερες καταλύσεις που έχουν συνδεθεί με σημαντικές ακίνητες μηνιαίες γιορτές της Εκκλησίας μας. Αυτές αφορούν τη μεγάλη Θεομητορική γιορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου οπότε και έχουμε κατάλυση ιχθύος, αλλά και τις γιορτές κάποιων μεγάλων Αγίων της Εκκλησίας μας οπότε και έχουμε κατάλυση οίνου και ελαίου. Για το 2019, έχουμε για τον λόγο αυτό κατάλυση οίνου και ελαίου τις ημέρες εορτασμού της Αγίας Βαρβάρας (Τετάρτη 4/12), του Αγίου Νικολάου (Παρασκευή 6/12) και του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου (Παρασκευή 20/12).

Το Άγιο Δωδεκαήμερο
Τελειώνοντας η περίοδος της νηστείας, ξεκινάει το Άγιο Δωδεκαήμερο (25/12 έως και 4/1). Κατά την περίοδο αυτή, παρά τα όσα λανθασμένα σημειώνονται σε κάποιους ιστότοπους, ισχύει κατάλυση εις πάντα όλες τις ημέρες. Με λίγα λόγια δεν νηστεύουμε ούτε καν Τετάρτη και Παρασκευή. Η χαρά της Γέννησης του Χριστού δίνει τον εορταστικό της τόνο σε όλη αυτή την περίοδο και γίνεται η αιτία να έχουμε πλήρη κατάλυση της νηστείας τις ημέρες αυτές.

Πίνακας αναφοράς
Όλα όσα έχουν αναφερθεί παραπάνω σημειώνονται με κάθε ακρίβεια στον παρακάτω πίνακα, τον οποίο μπορείτε να συμβουλεύεστε καθ' όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής των Χριστουγέννων του 2019, για εύκολη ανεύρεση των ημερών νηστείας και των διαφόρων κατηγοριών κατάλυσης αυτής:

"Ακρίβεια", "Οικονομία" και Πνευματική Πατρότητα
Τελειώνοντας το αφιέρωμά μας στη νηστεία για τα Χριστούγεννα, είναι απαραίτητο να σημειώσουμε κάτι εξαιρετικά σημαντικό: η λεγόμενη "ακρίβεια" στην τήρηση των κανόνων της Ορθόδοξης Εκκλησίας για τη νηστεία δεν είναι αυτοσκοπός. Με λίγα λόγια δεν νηστεύουμε για να νηστεύουμε, δεν κάνουμε πρωταθλητισμό. Μία νηστεία εγωιστική και απογυμνωμένη από τον σκοπό για τον οποίο αυτή δόθηκε στον άνθρωπο εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους οίησης, φιλοδοξίας και αλαζονείας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν έγινε ο άνθρωπος για την νηστεία, αλλά η νηστεία για τον άνθρωπο. Άλλωστε δεν είμαστε όλοι οι άνθρωποι ίδιοι, δεν έχουμε για παράδειγμα την ίδια ηλικία, την ίδια σωματική διάπλαση, υγεία ή ψυχική δύναμη, ώστε να μπορούμε να ακολουθούμε όλοι ανεξαιρέτως με την ίδια "ακρίβεια" την τήρηση των κανόνων της νηστείας. Αυτό το γνωρίζει η Εκκλησία και γι' αυτό φροντίζει να "οικονομεί" τα πράγματα ανάλογα με το κάθε πρόσωπο που κάθε φορά προσέρχεται στο μυστήριο της πνευματικής πατρότητας. Είναι υψίστης σημασίας, λοιπόν, η ύπαρξη ενός έμπειρου πνευματικού πατρός στην πνευματική μας ζωή, που με τη διάκριση και τη σοφία του θα "οικονομεί" το θέμα της νηστείας μας όταν αντιμετωπίζουμε κάποια σωματική ή ψυχική αδυναμία, ή θα μας ενισχύει ώστε να μην χαλάσουμε τη νηστεία μας αν θεωρεί ότι μπορούμε να την τηρήσουμε με "ακρίβεια", με γνώμονα πάντα τη μεγαλύτερη ωφέλεια της πορείας μας προς τη Θέωση. 

Η δύναμη της προσευχής και των Αγίων Μυστηρίων
Τέλος, ο πιστός δεν πρέπει να ξεχνάει ότι ο αγώνας της καλλιέργειας των αρετών με τη βοήθεια της νηστείας δεν είναι εύκολο να έχει αίσια έκβαση χωρίς την προσευχή. Η καθημερινή επικοινωνία μας με τον Θεό μέσω της προσευχής και η συμμετοχή μας στις ακολουθίες της Εκκλησίας κατά την περίοδο της Σαρακοστής των Χριστουγέννων έχει πολύ θετικό αντίκτυπο στην πνευματική μας ζωή γενικότερα, και ειδικότερα στην άσκηση της νηστείας. Τα Άγια Μυστήρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας άλλωστε ενδυναμώνουν κάθε έναν και κάθε μία που προσέρχεται με πίστη και αγαθή προαίρεση σε αυτά. Η Εξομολόγηση, η τακτική Θεία Κοινωνία και το Ιερό Ευχέλαιο αναπτερώνουν και θωρακίζουν ψυχοσωματικά τον πιστό απέναντι στους κινδύνους των παθών, ώστε τελικά να καταφέρει με τη χάρη του Χριστού να βγει στην άλλη όχθη της περιόδου αυτής πνευματικά αναγεννημένος.

Πηγή: www.imkifissias.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Κάθε καλοπροαίρετο σχόλιο είναι καλοδεχούμενο και λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από το διαχειριστή του ιστολογίου.

Related Posts Plugin for WordPress, ...